Een belangrijke, maar niet altijd gewaardeerde rol
Terugblikkend verliep 2019 niet zonder zorgen. In het voorjaar stak de stikstofcrisis een spaak in de wielen van de Nederlandse economie. In de zomer kwam daar nog de PFAS-problematiek bij. Veel bouwbedrijven moesten hun activiteiten staken omdat grond met meer dan 0,1 microgram PFAS per kilo niet mocht worden verplaatst. Gelukkig kon Afvalzorg een lichtpuntje bieden door – onder voorwaarden – grondstromen op haar grondbanken te accepteren. Ook beschikt Afvalzorg over twee locaties in de gemeente Haarlemmermeer waar licht PFAS-houdende grond kan worden verwerkt. Door de aanwezigheid van Schiphol zitten hier al hogere concentraties PFAS in de grond en kan de gemeente hogere normen hanteren.
Oplossing voor AEB
In de zomer ontstonden ook problemen bij AEB Amsterdam. Om veiligheidsredenen moest het bedrijf tussen juli en oktober twee derde van de verbrandingscapaciteit stilleggen en moest wekelijks voor 13.000 ton Amsterdams bedrijfsafval in allerijl een oplossing worden gevonden. Amsterdam verzocht de omgevingsdiensten om storten van het Amsterdamse afval via ontheffingen toe te staan. Ook Afvalzorg stelde – als vangnet voor de afvalverwerking – haar locaties voor dit afval open. Wel hanteerden we een hoger tarief dan het verbrandingstarief, om storten zoveel mogelijk te ontmoedigen. Gezien de beperkte aanvoer op onze stortlocaties – in totaal 2.600 ton– zijn we in die opzet geslaagd.
Afvalzorg kreeg in 2019 in totaal 800.000 ton stortafval aangeboden, waaronder 60.000 ton ontheffingsafval (afval dat eigenlijk gerecycled of verbrand zou moeten worden). In heel Nederland bedroeg de hoeveelheid stortafval 2,5 miljoen ton, iets meer dan het jaar ervoor. De toename is toe te schrijven aan de economische groei. Daarnaast waren er vanwege de aanvoer van buitenlands afval naar de afvalverbrandingsinstallaties iets meer overschotten die gestort moesten worden.
Veilig en duurzaam storten
Storten is de minst elegante oplossing die er is voor ons afval. Een oplossing die is voorbehouden aan afval dat we niet kunnen recyclen of verbranden. Als marktleider storten is het onze doelstelling om dat zo goed en veilig mogelijk te doen. Veiligheid staat voorop bij alles wat we doen. Onze overheidsaandeelhouders vinden winstgevendheid niet het allerhoogste doel. Een veilige werkwijze is altijd het eerste uitgangspunt bij al onze activiteiten. Dat doen we dus ook op de stortlocaties waar we sinds 2017 zijn gestart met een landelijke pilot Duurzaam Storten waarbij we onderzoeken of het verduurzamen van het stortlichaam in de praktijk haalbaar is.
Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat we met relatief eenvoudige technieken kunnen zorgen dat stortafval na korte tijd geen emissies meer geeft naar de grond en de lucht. Als alternatief voor de huidige werkwijze van inpakken en blijvend monitoren van stortafval kan dit wereldwijd grote milieuwinst opleveren. In afwachting van de resultaten van onze pilots heeft de overheid stortlocaties die mogelijk verduurzaamd kunnen worden uitstel gegeven van de verplichting om het stortlichaam af te dichten.
Helaas moesten we Park Nauerna in het voorjaar van 2019 op last van de gemeente Zaanstad sluiten vanwege twijfels over de veiligheid. Mogelijk schrijft de gemeente Zaanstad in haar bestemmingsplan een bovenafdichting voor om veilig te kunnen recreëren. Dit zou me enorm spijten. Ik ben ervan overtuigd dat zo alleen een gevoel van onveiligheid wordt toegedekt. Dit met een afdichting die feitelijk een duurzame oplossing verhindert en de generaties na ons opzadelt met een last uit het verleden.
Een andere tegenvaller was het stilleggen van ons project Nexterra. Onder die naam zijn we in 2019 een samenwerking gestart met De Ingensche Waarden BV. Dit project betreft het vullen van een voormalige zandwinplas op de oever van de Nederrijn met bagger en grond, met het doel om hier een mooi natuurgebied te creëren. Dit is “on hold” vanwege de “norm” van 0,1 microgram PFAS per kilo bagger. Aangezien deze norm via een tijdelijk handelingskader inmiddels is verruimd naar 0,8 microgram dachten we dat we weer konden opstarten. De provincie Gelderland heeft echter nog steeds geen toestemming verleend.
Duurzame ontwikkeling
Gelukkig was er ook goed nieuws. Zo hebben we een nieuwe afdeling opgericht om onze duurzame activiteiten te bundelen en te intensiveren. De afdeling Duurzame Ontwikkeling houdt zich bezig met de activiteiten rond duurzaam stortbeheer en de onttrekking en benutting van stortgas. Ook de aanleg van zonneparken op voormalige stortlocaties valt binnen de activiteiten van de afdeling. Hierover zijn we met diverse gemeenten in gesprek. Zo zijn vorig jaar plannen gesmeed om op een oude stortplaats van de stad Utrecht een openbaar natuurgebied gecombineerd met duurzame energie aan te leggen, Energietuin Mastwijk. Ook vond in 2019 de officiële opening plaats van ons bijna 37.000 m2 grote zonnepark op onze locatie Wieringermeer. Omwonenden zijn via obligaties mede-eigenaar geworden van de zonneweide.
Onze dochteronderneming Bodemzorg breidde haar portfolio uit met tien nieuwe afkopen. In opdracht van gemeente en bedrijven nam Bodemzorg bijvoorbeeld de verantwoordelijkheid op zich voor grondwateraanpak van bedrijventerrein Vosdonk-Noord in Etten-Leur. In 2013 is al een deel van de verantwoordelijkheid voor de verontreinigingen op het terrein van de voormalige drukkerij Roto Smeets overgedragen aan Bodemzorg. Bodemzorg heeft nu ook de resterende bodemsaneringsverplichtingen overgenomen. Een uniek project omdat zij daarmee verantwoordelijk is voor de gehele grondwateraanpak onder het bedrijventerrein. Ik nodig u van harte uit om over onze aanpak te lezen in dit jaarverslag.
Het jaarverslag 2019 draagt het motto “Hier staan we voor”. Afvalzorg staat voor veiligheid, duurzaamheid en, last but not least, onze rol als vangnet voor afval dat niet gerecycled of verbrand kan worden. Het is een belangrijke maatschappelijke rol die niet altijd wordt gewaardeerd. Want het afval is vies, inderdaad. Storten is uit de tijd, denkt men. En ondanks de maatregelen kan het soms stinken. Maar het is het afval van ons allemaal en, dat verzeker ik u, bij Afvalzorg in goede handen.
Bert Krom
Algemeen directeur